Co obxectivo de crear materiais que garantan a inclusión dos alumnos cegos e con discapacidade visual na aula, na educación e a cultura, o Servizo Bibliográfico da ONCE (SBO) acaba de lanzar un innovador quebracabezas do mapa de España que continúa coa liña de investigación e desenvolvemento de materiais na aprendizaxe de xeografía. Trátase dun recurso pedagóxico, a par de lúdico, que permite aprender dunha forma totalmente inclusiva, xa que dota aos usuarios e estudantes dun elemento máis que pode ser utilizado nas aulas, en casa, cos mestres e coas familias, todos nunha mesma dinámica.
“A necesidade de ter un quebracabezas en braille obrigábanos a buscar a maneira máis óptima de dotar aos nosos equipos pedagóxicos dun material que sirva de xogo e, a través dese xogo, póidase aprender a xeografía nacional”, relata Ángel David Martín-Blas, técnico da Área de Relevos do SBO. O quebracabezas incorpora ademais unha guía en braille que facilita o acceso ao mesmo, a modo de axuda, e consta dunha listaxe das diferentes provincias e un mapa en relevo e cor que serve para a montaxe final. A nova iniciativa xa está en todos os Centros Educativos da ONCE ao dispor dos mestres, de maneira que poida ser utilizado polos escolares no momento necesario.
Actualmente, en Galicia hai 160 nenos e nenas en idade escolar que reciben os servizos educativos da ONCE da man dun equipo docente formado por 20 profesionais.
Descubrir o mundo con novas técnicas
Os avances nas novas tecnoloxías permitiron desenvolver un material novo, con novas técnicas de fabricado. Cortadora láser, termoformado, relevos tridimensionales… en definitiva, tecnoloxías que permiten sempre ir máis aló. “As persoas cegas, especialmente os máis pequenos, estamos necesitadas de coñecer o mundo; porque unha persoa que ve, ve unha televisión, unha foto, un computador, unha revista e faise unha idea, pero nós necesitamos tocalo e, por iso, toda esa tecnoloxía que está a aparecer na área de relevos é fantástica”, apunta Carmen Bayarri, directora do SBO.
Material educativo, lúdico e sostible
As principais novidades que trae este quebracabezas son as técnicas coas que se elaboraron as diferentes pezas, totalmente reciclables. Por exemplo, o braille está introducido con tinta ultravioleta, impreso directamente sobre cada unha das pezas, non é un braille que vai pegado como se facía antes con etiquetas, o que garante durabilidade. Este quebracabezas ten tres piares fundamentais, e é que, ademais do seu carácter educativo, ten o obxectivo de ser divertido e, permitiu dar un xiro cara á sustentabilidade, xa que é un recurso educativo co que tamén se conciencia sobre o medio ambiente grazas aos materiais utilizados, especialmente o Kroma, composto de papel e fibra ecolóxica de madeira.
“A ONCE súmase á liña da sustentabilidade e, para nós, é un valor engadido poder utilizar este tipo de materiais nos nosos produtos; neste caso, atopamos un material que vai dar moito de si”, indicaba Carmen Bayarri. Un proxecto, que tras varias fases de investigación e desenvolvemento desde a Área de Relevos, ponse ao dispor de todas as persoas cegas afiliadas á ONCE que queiran utilizalo. “Recordo como aprendín o mapa de Europa cun quebracabezas convencional e moitos adultos acordámonos daquel quebracabezas. Agora, os nosos mozos e mozas aprenderán con máis facilidade”, concluíu a directora deste centro da ONCE.
Mapas accesibles
O Grupo Social ONCE dispón de materiais adaptados de todo tipo para facilitar así o ensino integrado en todos os colexios do país. Isto favoreceu que, xunto á Comisión Braille Española, crense ferramentas didácticas perfectamente útiles para as persoas con cegueira total pero tamén para os estudantes sen discapacidade, fomentando desta forma unha aula diversa e onde se comparten os materiais en igualdade.
O Servizo Bibliográfico da ONCE está a realizar un traballo de reedición e impresión do material educativo de xeografía en relevo con todo detalle, como o mapa político de España, coas súas comunidades, capitais e provincias ou os mapas físicos incorporados o pasado curso escolar, aos que se engaden preto de 150 mapas-quebracabezas de España como oferta educativa nesta materia e co obxectivo de seguir fomentando a educación integrada e dar aínda máis facilidades aos máis de 7.000 estudantes que atende a ONCE.
