A Carmen Souto Vidal, veciña de Vilariño de 78 anos de idade, a paixón que ten polos mosaicos vénlle de lonxe, en concreto desde finais dos 90, pero non foi ata 2013 cando se lanzou a materializar todo o que fraguara na súa cabeza. Como fundadora xunto ao seu marido dunha empresa de construción, a provisión de cerámicas vidriadas era tarefa sinxela e durante anos almacenou mostras que hoxe segue utilizando xa xubilada. Na actualidade Carmelita conta con máis de 50 metros cadrados de paredes decoradas a base de paciencia e improvisación, anacos de azulexos, martelo e tenaza, moita intuición e miles de horas ás súas costas.
O resultado, unha auténtica obra de arte que enche de colorido o seu xardín e non hai un só día, 9 anos despois, que non sente diante das súas creacións para darlles unha volta. Están as tres carabelas, o tranvía Ramallosa-Gondomar, a ponte románica, o pazo de Mendoza, a Illa de Tali, hórreos galegos e asturianos, todo tipo de animais mesmo elefantes, flores, gaiteiros, ata o coronavirus en dúas das súas versións, os nomes de todos os seus netos, a igrexa de Santa Cristina da Ramallosa, un pequeno pobo ambientado en Lugo, avións, o arcoiris ou a lúa. Como boa autodidacta a experiencia levoulle a ir adaptando as súas maneiras, acompañada da súa neta Antía, que lle axuda coas plantillas desde 2015. Comezaron marcando os bosquexos na parede a base de lapis, logo pasaron aos rotuladores, despois con pintura e finalmente, aproveitando os seus coñecementos en debuxo dixital, tiraron de teléfono móbil para sacar fotos da superficie que logo edita coa plantilla. “Logo a miña avoa xa se monta a súa idea na cabeza e comeza a traballar mentres lle mando as correccións por whatsapp”, explica. Esta forma de compoñer require a miúdo de posturas imposibles que durante horas provocan que as súas extremidades acaben entumecidas, en parte porque tamén conta con dúas próteses, pero Carmelita tamén ten solución para isto. “Uso unha táboa con rodas para desprazarme sentada, unha corda ancorada á parede para poder levantarme, un banco ou unha neveira á que lle adaptamos un chanzo e unha varanda para as zonas máis altas”, explica.
O seu gran inspirador foi o arquitecto catalán Antonio Gaudí e o seu “trencadís”. Durante unha viaxe a Barcelona hai máis de 20 anos quedou prendada dos seus mosaicos. “Encantábanme”, lembra, e o primeiro que se lle pasou pola cabeza foi a idea de reproducir co seu propio estilo a técnica nos muros da súa casa en avenida de Portugal. Pasaron os anos e o legado do artista non se ía da súa retina. O certo é que tardou en dar o paso, polo menos unha década, pero unha vez que empezou xa non foi capaz de parar, sobre todo desde o estalido da pandemia, cando se pasaba días enteiros traballando sobre os seus murais. “Había momentos que me pasaban as horas e facíase de noite e no verán o reloxo superaba as 22 horas con facilidade”, explica. Agora a piques de rematar o que cobre o lateral do almacén, a súa cabeza volve poñerse en marcha. Proseguirá por un dos muros da parte traseira da súa casa sen ter ten moi claro cales serán os motivos para a ocasión. A este ritmo non sería de estrañar que a Carmelita acábenselle as paredes para poder seguir dando renda solta á súa arte.
Unha técnica depurada pero moi laboriosa
A técnica de Carmelita está moi depurada, pero non por iso dá menos traballo. Primeiro rompe os azulexos de distintas cores e logo sobre unha planchuela elixe os fragmentos que mellor lle encaixen en función do motivo. Se non encaixan aproxímaos cortándoos cunhas tenazas, fai unha mestura de cemento cola e os fixa cun leve toque de martelo. Unha vez que ten un anaco completo cobre as unións cunha leitada de rexuntado como recheo. Para que non se manchen os anacos límpaos coidadosamente un por un cun pano. Nas zonas onde un mesmo cor prima utiliza tinguiduras para tinguir a masilla e desta forma dálle máis uniformidade. “Queda máis bonito, agora boto as proporcións a ollo e quédanme exactas”, explica.
