O goberno de Nigrán iniciou esta semana os trámites para recuperar o emblemático mosaico romano de Panxón despois de localizalo nun gran anticuario de Nova York tras case dúas décadas en paradoiro descoñecido. A peza, dun metro cadrado e embutida nunha mesa, está á venda e ten un valor patrimonial incalculable porque consérvase intacta e representa maxistralmente fauna mariña na que destaca un colosal peixe de 77 cm (un muxo) e unha parella de ameixas.
Precisamente, con este obxectivo firme de recuperalo para o municipio, o alcalde de Nigrán, Juan González, mantivo este mércores unha reunión en Madrid co presidente de Acción Cultural Española, Ibán García, e o portavoz do goberno no Senado, Ander Gil. Neste encontro, o organismo público dedicado a impulsar e promover a cultura española dentro e fóra do noso país resolveu iniciar o proceso para “repatriar” a peza, poñéndose eles en contacto inmediatamente coa Embaixada de España en Nova York para iniciar a negociación co anticuario.
«Trátase dun mosaico cun valor patrimonial e etnográfico incalculable que debe volver a España para ser exposto de xeito público e permanente en Nigrán, de onde nunca debería ter saído», explica o alcalde, quen se amosa decidido a traballar arreo para traelo de volta a Nigrán.
O mosaico de Panxón foi documentado polo miúdo nos anos 70 polo prestixioso arqueólogo Fernando Acuña Castroviejo, no seu artigo “De novo sobre o Mosaico de Panxón e outras novas sobre a Musivaria na Gallaecia” relata a súa importancia e as súas vicisitudes. Así, segundo el mesmo expón, grazas a manuscritos do século XIX entregados por Xosé María Álvarez Blázquez, se sabe que a peza apareceu “en el sitio llamado el Castro” de Panxón pertencendo primeiramente a “Dª Umbelina González Lavandeira, viuda del Sr. De Puga”, quen o tiña “en su casa de campo de la parroquia de S. Juan de Panjón” (os historiadores coinciden en que nesta zona existía unha importante vila no Baixo Imperio Romano, xa que tamén apareceron ánforas, moedas, un ara a Mercurio…). En principio, o fragmento de mosaico atopado era máis grande, pero como o tiñan pola finca tirado, foron rompéndoselle partes, polo que finalmente os donos optaron por usalo para facer unha mesa. O escrito do s. XIX di así: “… está sirviendo de cubierta de una mesa con el objeto de que no se estropease porque según me dijeron era mayor y como estuviese tirado lo iban destrozando, y para evitar su total desaparición han hecho aquella dándole la forma de cajón embutiendo en ella el mosaico siendo este de un metro cuadrado y 20 cm de espesor…”.
Cara finais do século XIX o mosaico (é dicir, a mesa co mosaico) pasa a formar parte da colección Blanco-Cicerón (mediante compra), onde parece que consérvase durante todo o século XX. No ano 2000 aparece para ser poxado na Galería Castellana de Madrid: lote nº 664 “mesa con mosaico romano”, desaparecendo ata o ano 2018, cando reaparece no catálogo da casa Carlton Hobbs, co número de referencia 9127.
“Este mosaico corrobora que en Panxón existiu unha importante vila romana e, polas súas características, está chamado a ser un dos grandes referentes patrimoniais do noso municipio, se non o é xa é porque permaneceu en mans privadas e fóra de Nigrán practicamente dende a súa aparición”, finaliza González, quen ademais é historiador.
