Un total de 313 estudantes cegos ou con discapacidade visual de Galicia afrontan estes días o comezo do curso escolar co apoio dos equipos de atención educativa da ONCE, que garanten a súa inclusión educativa e social. A ONCE impulsa o modelo de educación inclusiva, por iso máis do 99% dos 7.187 alumnos e alumnas cegos ou con discapacidade visual que se incorporan ás aulas estes días en toda España fano en centros ordinarios. Desta forma, o alumnado segue as mesmas pautas e directrices que o resto dos compañeiros sen discapacidade visual.
Os equipos específicos de atención ao alumnado con discapacidade visual contan con mestres e mestras, tanto da ONCE como da Administración especializados en discapacidade visual que acoden aos centros educativos nos que se escolariza un alumno ou alumna cego ou con baixa visión. Nestes centros forman á comunidade educativa en materia de discapacidade visual, asesoran ao profesorado que dá clase ao alumno ou alumna proporcionándolle as estratexias, ferramentas e recursos que permitan que o alumno e interveñen directamente cos estudantes en aspectos vinculados á súa discapacidade visual que así o requiran. Na actualidade, hai 418 destes profesionais repartidos en todas as comunidades autónomas.
Pero a escola non se restrinxe á adquisición de contidos curriculares, senón que é o ámbito propicio para que nenos, nenas e mozas alcancen competencias transversais que lles permitirán o seu desenvolvemento pleno e a súa inclusión educativa e social. Para o desenvolvemento destas competencias, os equipos específicos da ONCE contan cunha serie de profesionais que interveñen co alumnado de maneira multidisciplinar, atendendo ás necesidades detectadas polo mestre ou mestra coordinador de caso nas distintas áreas co obxectivo de lograr un funcionamento óptimo na súa vida cotiá, escolar e social acorde á súa idade e nivel madurativo. Profesionais da psicoloxía, traballo social, técnicos de rehabilitación, instrutores de tiflotecnoloxía e braille, profesionais da animación sociocultural ou mediadores para o alumnado con xordocegueira son algúns dos perfís que contribúen ao desenvolvemento integral e a plena inclusión do alumnado.
Intervención coas familias
Outro dos piares nos que se basea a ONCE para lograr o desenvolvemento de competencias transversais que vaian máis aló do curricular, pero á súa vez repercutan na súa mellora é o da intervención coas familias.
A familia é o primeiro e fundamental axente de socialización do neno ou nena e tamén é quen debe garantir que se produzan avances educativos mediante a coordinación estreita cos axentes educativos do centro onde o neno ou nena está escolarizado e cos profesionais da ONCE que lle atenden co fin de expor obxectivos comúns e traballar xuntos na mesma dirección. Por tanto, o seu papel é clave e á súa vez son a mellor garantía para a inclusión educativa dos seus fillos e fillas desde os primeiros anos ata a educación superior e posterior inserción sociolaboral.
Dado que as familias non saben, nin teñen por que saber, certos aspectos vinculados ao desenvolvemento e educación dos nenos e nenas con discapacidade visual xunto co impacto emocional que lles supón a aparición e presenza desta discapacidade nas súas vidas, os mesmos profesionais citados anteriormente, de maneira interdisciplinar e liderados polo mestre ou mestra coordinador de caso, intervirán coa familia en diferentes áreas proporcionándolles recursos e ferramentas en función das súas necesidades: adaptación e axuste á discapacidade visual, xestión emocional, procura de recursos internos e externos á ONCE, adaptación de materiais, ferramentas lúdicas etc.
Xunto á intervención individual, cobran especial importancia as Escolas de Familias, nas que se abordan temas específicos vinculados ás necesidades xerais dos nenos e nenas con cegueira en cada momento evolutivo, así como xornadas formativas e lúdicas.
Desde o Departamento de Atención Educativa da ONCE resaltan que “a atención educativa co alumnado é unha atención integral, buscando que alcancen as competencias básicas transversais que lles permitan chegar a ser persoas adultas plenamente independentes e socialmente incluídas, e para isto é fundamental a intervención interdisciplinar dun equipo perfectamente coordinado que ademais teña claro que toda intervención debe levar a cabo de forma multidimensional e sistémica englobando a todos os axentes que rodean ao alumno ou alumna e poñendo especial énfase na comunidade educativa e na súa familia”.
Tramos educativos
Durante este curso 2023/24, os alumnos e alumnas cegos e con discapacidade visual de Galicia repártense, por nivel educativo, da seguinte maneira: 53 escolares participan na Educación Infantil; 71 están escolarizados en Educación Primaria; 54 chegaron á Educación Secundaria Obrigatoria; 15 cursan Bacharelato; 18 prepáranse na Formación Profesional; 49 enfróntanse á Universidade; e 53 están inscritos noutro tipo de ensinos.
Por provincias, A Coruña conta con 144 alumnos e alumnas; Lugo, con 30; Ourense con 31 e Pontevedra con 108.
Por comunidades autónomas, o censo distribúese así: Andalucía, xunto coas cidades autónomas de Ceuta e Melilla, 1.727 estudantes; Aragón, 206; Principado de Asturias, 126; Illas Baleares, 152; Canarias, 270; Cantabria, 72; Castela-A Mancha, 297; Castela e León, 351; Cataluña, 1.160; Estremadura, 149; Galicia, 313; A Rioxa, 37; Comunidade de Madrid, 1.114; Rexión de Murcia, 311; Comunidade Foral de Navarra, 86; País Vasco, 151; e Comunidade Valenciana, 659.
